Şempanzeler 'mühendis' gibi davranarak, yapısal ve mekanik özelliklerine göre alet yapmak için malzeme seçiyor

Özet: Araştırmacılar, Tanzanya'daki Gombe Stream Ulusal Parkı'nda yaşayan şempanzelerin aletlerini yaparken bir dereceye kadar mühendislik kullandıklarını, termit avcılığı için daha esnek aletler üreten malzemeler sağlayan bitkileri kasıtlı olarak seçtiklerini keşfettiler.

Ayrıntılı Açıklama

Oxford Üniversitesi Antropoloji ve Müze Etnografyası Okulu, Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü, Tanzanya'daki Jane Goodall Enstitüsü, Portekiz'deki Algarve Üniversitesi ve Porto Üniversitesi ile Leipzig Üniversitesi'nden araştırmacıların oluşturduğu multidisipliner bir ekip, Tanzanya'daki Gombe Stream Ulusal Parkı'nda yaşayan şempanzelerin aletlerini yaparken bir dereceye kadar mühendislik kullandıklarını ve termit avcılığı için daha esnek aletler üreten malzemeler sağlayan bitkileri bilinçli olarak seçtiklerini keşfetti.

iScience dergisinde yayınlanan bu bulgular, insan teknolojik evriminin çok bilinmeyen bir yönü olan bozulabilir aletlerin yapımıyla ilgili teknik becerilerin anlaşılması açısından önemli sonuçlar doğuruyor.


Termitler şempanzeler için iyi bir enerji, yağ, vitamin, mineral ve protein kaynağıdır. Böcekleri yemek için şempanzelerin termitleri yaşadıkları höyüklerden çıkarmak için nispeten ince sondalar kullanmaları gerekir. Höyüklerin içinin dolambaçlı tünellerden oluştuğu göz önüne alındığında, bilim insanları esnek aletler kullanmanın şempanzeler için böcekleri çıkarmada sert çubuklar kullanmaktan daha etkili olacağı varsayımında bulundu.


Bunu test etmek için ilk yazar Alejandra Pascual-Garrido Gombe'ye taşınabilir bir mekanik test cihazı götürdü ve maymunlar tarafından kullanılan bitki materyallerini bükmek için mevcut olan ancak hiç kullanılmayan bitki materyallerine kıyasla ne kadar güç gerektiğini ölçtü. Bulgular, şempanzeler tarafından hiç kullanılmayan bitki türlerinin, tercih ettikleri materyallerden yüzde 175 daha sert olduğunu gösterdi.


Ayrıca, termit höyüklerinin yakınında yetişen bitkiler arasında bile, maymunlar tarafından düzenli olarak kullanıldığına dair belirgin işaretler gösterenler, kullanım belirtisi göstermeyen yakındaki bitkilerden daha esnek aletler üretmiştir.


On yıldan uzun bir süredir Gombe'de şempanze aletlerinde kullanılan hammaddeleri inceleyen Alejandra Pascual-Garrido, "Bu, vahşi şempanzelerin termit avcılığı için alet malzemelerini belirli mekanik özelliklere göre seçtiğine dair ilk kapsamlı kanıt" diyor.


Özellikle, Grewia spp. gibi bazı bitki türlerinin Gombe'den 5.000 kilometre uzakta yaşayan termit avcısı şempanze toplulukları için de alet malzemesi oluşturması, bu bitki malzemelerinin mekaniğinin bu tür her yerde bulunan tercihler için bir temel olabileceğini ve ilkel mühendisliğin şempanze alet yapma kültüründe derin kökleri olabileceğini ima etmektedir.


Bu nedenle vahşi şempanzeler bir tür "halk fiziğine" sahip olabilirler - iş için en iyi araçları seçmelerine yardımcı olan malzeme özelliklerinin sezgisel bir kavrayışı.


Doğal mühendislik yetenekleri sadece mevcut olan herhangi bir sopa veya bitkiyi kullanmaktan ibaret değildir; şempanzeler özellikle yiyecek arama araçlarını daha etkili hale getirebilecek mekanik özelliklere sahip malzemeleri seçerler.


Oxford Üniversitesi Antropoloji ve Müze Etnografyası Okulu Araştırma Görevlisi Dr. Alejandra Pascual-Garrido şunları söyledi: 'Biyomekaniği hayvan davranışıyla birleştiren bu yeni yaklaşım, şempanzelerin alet yapımının ardındaki bilişsel süreçleri ve işlevsel özelliklere dayalı olarak malzemeleri nasıl değerlendirip seçtiklerini daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor'.


Bulgular, bu bilginin, örneğin genç şempanzelerin annelerinin aletlerini gözlemlemesi ve kullanması yoluyla nasıl öğrenildiği, korunduğu ve nesiller arasında nasıl aktarıldığı ve benzer mekanik ilkelerin şempanzelerin karınca yemek veya bal toplamak için kullanılanlar gibi diğer yiyecek arama aletlerini yapmak için malzeme seçimini belirleyip belirlemediği hakkında önemli sorular ortaya çıkarmaktadır.


Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü İnsan Kökenleri Bölümü'nden biyomekanik ve evrimsel biyoloji uzmanı Adam van Casteren, "Bu bulgu, insanların olağanüstü alet kullanma becerilerini nasıl geliştirmiş olabileceklerini anlamak açısından önemli sonuçlar doğuruyor" diyor ve ekliyor: "Ahşap gibi çabuk bozulan malzemeler arkeolojik kayıtlarda nadiren hayatta kalırken, etkili alet yapımı ve kullanımının ardındaki mekanik ilkeler türler ve zaman boyunca sabit kalıyor.


Şempanzelerin belirli yapısal ve/veya mekanik özelliklere dayalı olarak malzemeleri nasıl seçtiklerini inceleyerek, erken insan alet kullanımında geçerli olabilecek fiziksel kısıtlamaları ve gereksinimleri daha iyi anlayabiliriz. Bu tür karşılaştırmalı bir işlevsel çerçeve kullanmak, erken teknolojinin arkeolojik kayıtlarda korunmayan yönlerine ilişkin yeni bilgiler sağlar.

Kaynak: University of Oxford